توربیلون نوعی ساعت مکانیکی است که چرخ دندههای آن جلوی انحرافهای ناشی از جاذبه را گرفته و باعث میشود که زمان همیشه دقیق به نمایش در بیاید.در این مقاله قرار است تاریخچه شگفت انگیز دو قرنی آن را بررسی کنیم.
آغاز
تعداد کمی از افرادی که در صنعت ساعت حضور داشتهاند به اندازه آبراهام-لوئیس برگه (1823-1747) در تاریخ ساعت شناسی تاثیر گذار بودهاند،که یکی از اختراعات متعدد خود Perpetuelle، یکی از اولین ساعتهای خود پیچ دار به شمار میآید.وی بین سالهای 1973 تا 1975 ایده توربیلون را در ذهن داشت. او که پیشینهای اساسی در ریاضیات و فیزیک و همچنین ساعت سازی داشت،فهمید که گرانش در طول زمان تاثیر نامطلوبی بر سرعت منظم حرکت ساعت جیبی دارد.راه حل او این بود که وسایلی را که در حرکت اختصاص داده شده به تنظیم و انتقال انرژی-تعادل و فرار-در یک قفس متحرک که 360 درجه در محور خود میچرخد،جمع کند،به طور ایده آل یک بار در دقیقه،این چرخش ثابت کشش گرانشی را جبران میکند و در نتیجه بهبود مییابد.برگه در نامه خود به وزیر کشور فرانسه نوشت : "من با این اختراع،ناهنجاریهای موقعیتهای مختلف مراکز ثقل ناشی از حرکت تنظیم کننده را با موفقیت جبران کردم."
برگه و همکارانش بین سالهای 1796 تا 1829 حدود 40 ساعت توربیلون را برای مشتریانی از پادشاهان و اشراف اروپایی و روسی،از جمله جورج سوم انگلستان و فردیناند هفتم اسپانیایی،تا مالکان کشتی،ملوانان و کاشفان از جمله سر توماس تولید کردند.
ارتقاهای اولیه
ژیرارد که از تحسین کنندگان اختراع برگه بود و به دلیل استفاده از آن در ساعتهای خود مشهور شده بود، شاید اولین ساعت سازی بود که پتانسیل توربیلون را نه تنها به عنوان یک مکانیسم تنظیم، بلکه به عنوان یک دارایی زیبایی شناختی میدید. در نمایشگاه پاریس 1867، ژیرارد یک ساعت جیبی طلایی ارائه کرد که حرکت آن به دلیل سه پل موازی آن با انتهای شکل و نوک تیز قابل توجه بود. او طراحی و جنس پلها را در مدلهای بعدی تکامل داد تا سبک متمایز طلایی و انتهای پیکانی را که امروزه برای طرفداران برند ژیرارد شناخته شده است، ایجاد کند. در سال 1889 ژیرارد مشهورترین ساعت جیبی با نام Three Bridges Gold را که برای بوتیکی در مکزیک که La Esmeralda نام داشت ساخت.
در سال 1892،یک ساعت ساز دانمارکی به نام Bahne Bonniksen، که کار برگه را مطالعه کرده بود،راه حل خود را برای مشکل آزار دهنده تداخل گرانشی در دقت ساعت ایجاد کرد.ظاهرا شبیه توربیلون بود اما در جزئیات فنی کوچک تفاوت داشت.مکانیزم مقاوم در برابر گرانش Bonniksen به جای اینکه توسط چرخ چهارم رانده شود، که عقربه ثانیهها را حرکت میدهد، از چرخ سوم استفاده میکند.بونیکسن اختراع خود را کارروسل یا همان چرخ فلک نامید. با این حال کارروسل به یک کالای محبوب و تولید انبوه در دنیای ساعت سازی تبدیل نشد.
تکامل مهم بعدی توربیلون مربوط میشود به کلاس درسی در آلمان. آلفرد هلویگ (1886-1974)، مدیر مدرسه ساعت سازی آلمانی گلاشوت، به دنبال بهبود پایداری و تاثیر بصری توربیلون کلاسیک بود،که قفس چرخان آن،در طراحی برگوئه،بین دو پل نگهدارنده در سمت صفحه و حرکت لنگر انداخته بود.اما هلویگ یک قفس توربیلونی را متصور بود که به جای آن میتوان با یک پل در سمت پایین آن قفس بندی کرد یا برای دیدی پویاتر و بدون مانع به مسیر فرار لنگر انداخت.اولین نسخه از این توربیلون که "پرواز" نامیده میشد توسط گروهی از دانشجویان تحت نظارت هلویگ در سال 1920 تکمیل شد،به رصدخانه نیروی دریایی آلمان در هامبورگ ارسال شد و در آنجا نتایج برجستهای به دست آورد.این سبک از توربیلون در عصر مدرن ساعتهای مچی محبوب است.
جایگزین ساعت مچی
توربیلون همانطور که انتظار میرفت پس از جنگ جهانی اول به عنوان جایگزین ساعت جیبی راهش را بین تودههای مردم باز کرد و ساعت سازان همچنان به سمت چالشهای فنی ناشی از اختراع جذاب برگه و اعتبار ایجاد یک نسخه مدرن حرکت کردند.
پتک فیلیپ از اوایل دهه 1940 شروع به تولید حرکات توربیلون برای ساعتهای مچی کرد که بیشتر در ساعتهایی که به طور خاص برای آزمایشهای زمانبندی رصد خانه ژنو در آن دوران طراحی شده بودند، استفاده میشد. تعدادی از این قطعات بسیار کمیاب اکنون در موزه پتک فیلیپ هستند و شاید مشهورترین آنها-کالیبر شماره 861 که در سال 1945 تکمیل شد و توسط ساعت ساز مطرح آندره بورناند طراحی شد، توجه رئیس افتخاری پتک فیلیپ (فیلیپ استرن) را به خود جلب کرد.
امگا که این روزها بیشتر به عنوان سازنده کرونوگرافهای Speedmaster شناخته میشود،در سالهای پس از جنگ جهانی دوم نیز در تولید حرکات توربیلون ساعت مچی برای مسابقات زمان سنجی فعالیت داشت.معروفترین آنها کالیبر 301 است که در سال 1947 تکمیل شد و تنها 12 نمونه از آن ساخته شد.کالسکه توربیلونی آن به جای 60 ثانیهای که در درخواست ثبت اختراع برگوئه بیان شده بود، هر 5/7 دقیقه یک دور کامل میچرخید.این ساعت فولادی 37 میلیمتری در حراج فیلیپس در سال 2017 به قیمت نزدیک به 5/1 میلیون دلار فروخته شد.
اودمر پیگه نیز اولین ساعت مچی توربیلون خود را در سال 1986 منتشر کرد که دارای کالیبر 2870 بسیار نازک است،این اولین ساعت مچی توربیلون تولید شده بود که در دورهای که صنعت ساعت تحت سیطره کوارتز بود منتشر شد.کالسکه این توربیلون 2/7 میلیمتر قطر و حدود 5/2 میلیمتر ضخامت داشت و از تیتانیومهای فوق سبک ساخته شده بود،مادهای که در آن زمان برای ساعت سازی نسبتا جدید بود و قبلا هرگز روی یک توربیلون استفاده نمیشد.سیستم سیم پیچ خودکار بدون تاج و چکشی نیز غیر معمول بود،وزن نوسانی آن در ساعت 6 به همراه دیافراگم توربیلون به طور نامتقارن در ساعت 11،در مرکز یک الگوی تابشی روی صفحه قابل مشاهده بود.این توربیلون مدتهاست که دیگر تولید نمیشود و طرفداران جدید اودمر پیگه به سختی آن را میشناسند،اما مطمئنا در تاریخ ماندگار است.
ارزش افزوده
وقتی مشخص شد که افزودن یک توربیلون به یک ساعت مچی برایش ارزش افزوده ایجاد میکند،بین تولیدکنندگان چالشی برای اینکه ببینند کدم یک میتوانند ساعتی با چندین توربیلون تولید کنند ایجاد شد.
اولین بار رابرت گروبل و استفان فورسی برند همنام خود را در نمایشگاه ساعت بیس ورلد در سال 2004 معرفی کردند و بازدیدکنندگان را با نوعی ساعت توربیلونی که هیچکدام از آنها قبلا ندیده بودند،شگفت زده کردند : این ساعت دارای دو قفس توربیلون بود که با دو سرعت در دو محور جداگانه میچرخید.قفس داخلی در زاویهای نسبت به قفس بیرونی قرار میگیرد.این ساعت پیشگامانه که Double Tourbillon 30 نام داشت،برند نوپای Greubel Forsey را به عنوان یک ساعت ساز مستقل میتوان در نظر گرفت که پیشگام تولید ساعتهایی با چند توربیلون بودند.
نازکی
ساعت مچی توربیلون فوق نازک اودمر پیگه در دهه 1980 نشان داد که پیشروی تولید ساعتهای نازک است که از اواخر دهه 2000 شروع شد و تا به امروز ادامه دارد.
پیاژه،ساعت سازی که حداقل از سال 1975 تا حد ممکن حرکات پیچیدهای را انجام داده است،کالیبر P600 خود را در سال 2002 ارائه کرد که فقط 3.5 میلیمتر ضخامت داشت و باریکترین حرکت توربیلون جهان در آن زمان بود.
برای مدت کوتاهی،آرنولد اند سون ساعت ساز معتبر اما کمتر شناخته شده بریتانیایی در سال 2013 ساعتی با نام UTTE ساخت که عنوان نازکترین ساعت توربیلونی موجود در بازار را داشت این ساعت دارای یک قاب نازک 3/8 میلی متری و یک کالیبر دستی به ضخامت تنها 97/2 میلی متر داشت.
بولگاری در سال 2018 به سمت رکوردهای نازکی حمله کرد.Octo Finssimo Tourbillon Automatic،به نازکترین توربیلون خود پیچشی جهان تبدیل شد.
مرزهای جدید با فناوری پیشرفته
با همه چیزهایی که گفته شد،فراتر از زیبایی شناسی چشم نواز و حقوق برتر فنی،توربیلون برای برخی از ساعتسازان نوآور،منبعی بیپایان از چالشها و پیشرفتهای بالقوه است.
فرانسوا پل ژورن،ساعت ساز چیره دست فرانسوی،یکی از معتبرترین و کلکسیونیترین برندهای ساعت عصر مدرن را بر اساس ساعت توربیلونی آوانگارد ساخت که با یک توربیلون و یک رمونتوآر کار میکرد.مکانیزمی که در ابتدا توسط جان هریسون برای کرنومترهای دریایی اختراع شد.دستگاه دوم نیروی ثابتی را از فنر اصلی به خروجی منتقل میکند و به طور موثر مشکل کاهش دقت ساعت را با پایان یافتن فنر اصلی برطرف میکند.
در سال 2008، شرکت A.lange & Sohne آلمان، Cabaret Tourbillonرا به مجموعه معتبر اضافه کرد که از پیچیدگیهای بالایی بهره میبرد.این ساعت اولین حرکت توربیلون با عملکرد استاپ ثانیهای بود که تعادل نوسانی داخل قفس توربیلون را میتوان با کشیدن تاج به ثانیه دقیق تنظیم کرد تا مکانیزم اهرمی پیچیدهای را ایجاد کند که یک فنر V شکل متحرک را روی لبه چرخ تعادل میچرخاند.فنر نگهدارنده به گونهای شکل میگیرد که بدون توجه به موقعیت قفس،از فشار صحیح بر روی تعادل اطمینان حاصل کند و مکانسیم انرژی بالقوه فنر تعادل متوقف شده را حفظ کند تا بتواند بلافاصله پس از فشار دادن تاج به داخل،دوباره راه اندازی شود.
از جمله جاه طلبانهترین و از لحاظ بصری خیره کنندهترین توربیلون میتوان به مدل Gyrotourbillon اشاره کرد که در تعداد محدودی توسط Jaeger-LeCoultre تولید شده است.اولی،که در سال 2004 رونمایی شد،یک توربیلون است که به لطف دو قفس خود بر روی دو محور میچرخد-محور داخلی هر 24 ثانیه یک بار و محور بیرونی یک بار در دقیقه میچرخد.هدف چرخش دو محور بهبود عملکرد یک توربیلون استاندارد تک محوره با نگه داشتن تعادل در حرکت مداوم در طیف وسیعی از موقعیتها است.
حرکت داخلی Duomètre Spherotourbillon سال 2012 نیز از این نوع توربیلون شیبدار و دو محوره استفاده کرد،اما برای استفاده از اجزای کمتری دوباره طراحی شد و توربیلون آن دوباره سرعت گرفت و هر 30 ثانیه یک بار میچرخید در حالی که محور شیب دار آن هر 15 ثانیه چرخش داشت.
سخن پایانی
توربیلون توسط سوئیسیها اختراع شد و توسط آلمانیها،دانمارکیها،بریتانیاییها،فرانسویها و حتی آمریکاییها به اشکال جدید و جذاب اقتباس شد.بنیانگذار RGM،رولاند جی مورفی،اولین ساعت مچی توربیلون ساخته شده در ایالات متحده را در سال 2010 ساخت.در سال 2020 گرند سیکو در شصتمین سالگرد تاسیس خود یک توربیلون جدید با فرار نیروی ثابت ارائه کرد.بنابراین به وضوح قابل مشاهده است که توربیلون در صنعت ساعت همچنان در سرتاسر جهان حضور موثری دارد بنابراین بعید به نظر میرسد این اختراع قرن نوزدهمی به این زودیها به تاریخ بپیوندد.