تجارت سیار : تعریف، تاریخچه و مدل های تجارت سیار

تجارت سیار : تعریف، تاریخچه و مدل های تجارت سیار

از آنجا که تجارت سیار هنوز نوپاست، تعریف جامعی برای آن وجود ندارد. مولر و ورس (۱۹۹۹) بیان کردند تجارت سیار زیرمجموعه‌ای از تجارت الکترونیک است. تجارت سیار شکل‌ گسترش‌یافته تجارت الکترونیک است که از طریق اینترنت سیار انجام می‌گیرد. عده‌ای دیگر نیز تجارت سیار را چنین تعریف کرده‌اند: هر گونه مبادله‌ـ مستقیم یا غیرمستقیم‌ـ دارای ارزش پولی که از طریق شبکه‌های سیار انجام می‌گیرد. به نظر هوانگ و بارنهیم تجارت سیار تحویل محصول و خدمات از طریق تکنولوژی‌های بی‌سیم با هدف انجام فعالیتهای تجارت الکترونیک در هر زمان یا مکانی است. بنابراین تجارت سیار فقط شکل تغییریافته خدمات اینترنتی موجود نیست، بلکه شکل‌ گسترش یافته کسب و کار الکترونیک است. تجارت سیار فرصتی را برای تحویل خدمات جدید به مشتریان موجود و جذب مشتریان جدید در اختیار سازمانها قرار می‌دهد.

تحقیقات نشان می دهد تجارت سیار در ۴ زمینه کاربرد دارد که عبارتند از: استفاده از وسایل سیار به منظور جستجوی اطلاعات دراینترنت؛ استفاده از وسایل سیار برای انتقال پول بین مشتری و شرکت؛ خدمات مبتنی بر مکان از قبیل دریافت تبلیغات شخصی و استفاده از وسایل سیار برای کارهای ضروری و سرگرمی.
عوامل زیر باعث توسعه تجارت سیار شده‌اند: توسعه روندهای اجتماعی، توسعه تکنولوژی‌های جدید، عوامل اقتصادی. ایده‌های جدید و توانایی برقراری ارتباطات شخصی و نیاز به انجام تجارت در هر مکان و زمانی از جمله روندهای اجتماعی هستند که بر گسترش تجارت سیار نقش دارند. از جمله عوامل اقتصادی تأثیرگذار بر گسترش تجارت سیار می‌توان محتوی جذاب، هزینه پایین، قیمت منطقی خدمات سیار، عوامل تقاضا و جایگزینها را نام برد.

تعریف تجارت سیار

در مورد تجارت سیار تعاریف متعدد و بعضا متفاوتی وجود دارد، اما وجه مشترک تمامی این تعاریف این است که تجارت سیار را در واقع می توان همان تجارت الکترونیک دانست با این تفاوت که به وسیله ابزارهای بی سیم نظیر تلفن همراه صورت می گیرد. رایج ترین تعریف از تجارت سیار نیز بصورت زیر بیان می شود :
تجارت سیار به هرگونه انتقال الکترونیکی یا تبادل اطلاعات که بوسیله یک ابزار سیار و از طریق شبکه سیار انجام می‌شود و طی آن ارزش حقیقی یا پیش‌پرداخت پولی در قبال دریافت کالا، خدمات یا اطلاعات منتقل می‌گردد.

به طور کلی می‌توان گفت تجارت سیار یعنی هرگونه داد و ستد الکترونیکی یا نقل و انتقال اطلاعات که با وسایل سیار و شبکه‌های سیار (بی‌سیم یا شبکه‌های عمومی متصل سوییچ) انجام می‌شود و منجر به انتقال ارزش مالی و یا معنوی در تبادل اطلاعات، خدمات یا کالا می‌شود. فناوری جدید بی‌سیم سامانه‌های پرداخت سیار را به جلو رانده‌است. همگرایی فناوری‌های بی‌سیم یک فرصت نهفته و پایگاه برای رشد پرداخت سیار، فراهم می‌آورد. در واقع این بیان می‌کند که فناوری‌های بی‌سیم نقش اساسی در این کاربردها دارند. سرویس‌های پرداخت سیار، یک کانال پرداخت سریع، ساده و جذاب برای کاربران فراهم می‌کنند. برنده کسی است که بتواند پشتیبانی بیشتری را از دولت‌ها، شرکت‌ها، مؤسسه‌های مالی و البته مصرف‌کنندگان فراهم کند.

تجارت سیار مبتنی بر موبایل

مزایای تجارت سیار

از مزایای عمده تجارت سیار می‌توان موارد زیر را نام برد:
ـ قابلیت دسترسی بالا: از آنجا که وسایل سیار قابلیت دسترسی بالایی دارند، پس می‌توان گفت که در حین سفر و در جاهای دیگر نیز می‌توان معاملات تجاری انجام داد.
ـ مکان مرکزی: یعنی اینکه با توجه به قابلیت حمل آسان وسایل سیار، با استفاده از سیستم‌های موقعیت یابی جهانی می‌توان مکانی را که کاربر در آنجاست شناسایی کرد و از این طریق خدمات بهتری را به او ارائه داد.
ـ راحتی: یعنی اینکه در تجارت سیار افراد از لحاظ زمانی و مکانی محدودیت ندارند و براحتی می‌توانند فعالیتهای تجاری انجام دهند که این عامل در نهایت باعث وفاداری آنها خواهد شد.
ـ مشتری پسند‌سازی: تلفن‌ها و وسایل سیار نسبت به کامپیوترهای شخصی قدرت نفوذ بالاتری دارند. بنابراین ارائه دهندگان تجارت سیار می‌توانند به طور خلاقتر عمل کنند و خدمات متناسب با هر یک از مشتریان به آنها ارائه دهند. بنابراین مشتری محوری بهبود خواهد یافت.

ـ بهبود فرایند تصمیم‌گیری: جمع‌آوری اطلاعات یکی از مهمترین پیش‌شرط‌ها برای اتخاذ تصمیم درست است. تکنولوژی‌های سیار می‌توانند کانال های مؤثری را برای جمع‌آوری اطلاعات در اختیار مدیران قرار دهند تا از این طریق اطلاعات مورد نیاز را جمع‌آوری کنند و تصمیم‌ بهتری اتخاذ کنند. بنابراین می‌توان گفت که درتجارت سیار فرایند تصمیم‌گیری بهتر انجام می‌گیرد.
-هزینه عملیاتی پایین: ارائه خدمات سیار هزینه‌های عملیاتی را از طریق دستیابی به خدمات بانکی با حداقل دخالت عامل انسانی کاهش می‌دهد.
-افزایش پاسخگویی: در تجارت سیار میزان پاسخگویی به نیازهای کاربران افزایش می‌یابد و از این طریق میزان رضایتمندی آنها افزایش می‌یابد. پاسخگویی از ابعاد کیفیت خدمات آنلاین است که تأثیر زیادی را بر رضایتمندی مشتریان دارد که تجارت سیار در این زمینه دارای مزیت است.

موانع توسعه تجارت سیار

برای ارتقاء خدمات تجارت سیار در کشور و پیاده‌سازی خدمات جدید، یکسری موانع به چشم می‌خورد که باعث شده تاکنون تجارت سیار در ایران به جایگاه واقعی خود متناسب با کشورهای پیشرفته نرسد. بی‌تردید شناخت این مشکلات و کوشش در جهت رفع آن‌ها می‌تواند آینده روشنی را برای خدمات تجارت سیار نمایان سازد.
مهمترین موانع را می‌توان در ۴ بخش فنی، سازمانی، عملیاتی و مالی طبقه‌بندی نمود، در این بخش موانع مذکور به تفکیک این بخش‌ها تشریح می‌شوند:

موانع فنی تجارت سیار
تأمین امنیت شبکه موضوعی است که شدیداً وابسته به سطح فنی شبکه است و علاوه بر این سرعت انتقال اطلاعات و محرمانه بودن اطلاعات شخصی نیز در ارتباط با سطح فن‌آوری است. عدم تأمین کافی امنیت و سرعت در شبکه منجر به عدم تمایل کاربران به استفاده از این خدمات می‌شود. از سوی دیگر مدیریت شبکه نیز به علت در اختیار نداشتن دانش فنی کافی فاقد کارایی لازم بوده و مانع توسعه شبکه خواهد شد.

موانع سازمانی تجارت سیار
پیاده‌سازی شبکه‌های سیار مستلزم طراحی و پیاده‌سازی یک ساختار سازمانی جدید است. به این منظور لازم است که اصول عملیاتی و فرآیندهای اجرایی سازمان‌دهی شوند و مسئولیت‌ها و وظایف ابعاد سازمان مشخص شود. عدم وجود یک هدف اصلی و چارچوب سازمانی مشخص باعث تداخل امور و ایجاد واکنش‌های منفی در بخش‌های داخلی و خارجی شبکه می‌گردد. الگوبرداری صرف از مدلهای مربوط به کشورهای دیگر نیز خود یک اشتباه مضاعف است که می‌تواند منجر به ناسازگاری کل شبکه‌های تلفن همراه با سیستم اجتماعی گردد.

موانع عملیاتی تجارت سیار
مسأله تأمین امنیت همواره یک دغدغه اصلی در فرآیند عملیاتی شدن خدمات سیار است و عدم تامین امنیت مانع اصلی برای اجرای این شبکه تلقی می‌شود. از سوی دیگر عواملی وجود دارند که خارج از حیطه اثرگذاری یک بانک قرار دارند مانند ضعف پوشش شبکه تلفن‌های همراه که مانع از گسترش خدمات سیار می‌گردند. محدودیت‌های فیزیکی و فنی گوشی‌های تلفن همراه نیز یک عامل درونی برای عدم رشد سریع شبکه می‌باشد. علاوه بر موارد مذکور پایین بودن سطح دانش فنی کارکنان نیز می‌تواند به صورت یک عامل محدودکننده درآید.

موانع مالی تجارت سیار
هر چند ارائه خدمات از طریق شبکه سیار، هزینه تبادلات بانکی را به شدت کاهش می‌دهد، لیکن هزینه اولیه که شامل خرید تجهیزات، آموزش فنی و بازاریابی می‌باشد، به بانک تحمیل می‌شود. از سوی دیگر هزینه‌ ارتباط تلفن همراه طی دریافت خدمات بانکداری الکترونیک به عنوان یک هزینه اضافی برای مشتری به وجود می‌آید که در تحلیل‌های هزینه فایده وی به عنوان یک عامل محدود کننده عمل خواهد کرد. از سوی دیگر سیستم‌های پرداخت سیار که وظیفه تبادلات مالی را بر عهده دارند دارای پیچیدگی‌ها و نکات فنی خاص خود است که اگر به خوبی مورد توجه قرار نگیرد یا سازماندهی نشود، عملاً مانعی بزرگ برای پیاده‌سازی بسترهای تجارت سیار ایجاد می‌کند.

منبع: تجارت سیار نوشته سیما عرفانی نشر پارس مدیر