سهم ناچیز کالای لوکس در بازار صادراتی ایران

با این همه، اقلام صادراتی مورد اشاره در این فهرست، طی این مدت به تنهایی حدود 185 میلیون دلار صادرات داشته‌اند. این در حالی است که متوسط قیمت کالاهای صادراتی بدون نفت خام ایران در 6 ماهه نخست سال 1397، حدود 408 دلار به ازای هر تن بوده و بنابراین، متوسط قیمت صادراتی گران‌ترین اقلام صادراتی کشور در قیاس با متوسط قیمت کالاهای صادراتی بدون نفت خام کشور در نیمه نخست سال جاری، 2450 برابر گران‌تر بوده است. ارزش صادراتی این فهرست اما با ارزش صادرات ایران به کشورهایی مانند ژاپن، ایتالیا، کویت و حتی آلمان در نیمه نخست سال جاری قابل رقابت است. طی این مدت، ایران حدود 187 میلیون دلار کالا به ژاپن صادر کرده و این در حالی است که وزن اقلام صادراتی به این کشور، حدود 346 هزار تن بوده است. به عبارت دیگر نسبت ارزش به وزن در صادرات گران‌ترین اقلام صادراتی کشور در نیمه نخست سال جاری، حدود 2 هزار برابر بیش از نسبت ارزش به وزن در صادرات ایران به ژاپن بوده است. گران‌ترین کالای صادراتی ایران در 6 ماهه نخست سال جاری، «صنایع دستی» با ارزش صادراتی حدود 34.4 میلیون دلار به ازای هر تن بوده است. از جمله دیگر اقلام موجود در این فهرست هم می‌توان به کالاهایی نظیر «اسانس روغنی از گل محمدی»، «خاویار»، «پرندگان زینتی شامل قناری، مرغ عشق و فنچ»، «نوسکاپین هیدروکلراید»، «زعفران خرد نشده و ساییده نشده» و «اشیاء دست ساز از استخوان و صدف با نقاشی» اشاره کرد.

ارزش صادرات کالای بدون نفت خام ایران در شش ماهه نخست سال 1397 نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد 13 درصدی مواجه شده و به رقم 23.1 میلیارد دلار رسیده است. متوسط قیمت کالاهای صادراتی ایران نیز در مدت مورد اشاره حدود 17درصد افزایش یافته است. از دیگر سو، صادرات ایران به کشورهای چین و امارات متحده عربی به عنوان دو مورد از مهم‌ترین صادراتی کشور، متوسط قیمت بالاتر بوده است. این در حالی است که امارات متحده عربی اصلی‌ترین مقصد کالاهای صادراتی گران قیمت ایران به شمار می‌رود.

این در حالی است که متوسط قیمت کالاهای صادراتی بدون نفت خام ایران در شش ماهه نخست سال 1397، حدود 408 دلار به ازای هر تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال 1396، حدود 17 درصد رشد را شاهد بوده است. این اما در حالی است که مجموع صادرات ایران در 30 گروه کالایی با بالاترین قیمت صادراتی در نیمه نخست سال جاری، تنها 169 تن بوده اما ارزش این میزان کالا، به رقمی در حدود 185 میلیون دلار بالغ شده است. بنابراین، متوسط قیمت صادراتی این 30 گروه کالایی حدود یک میلیون دلار به ازای هر تن، یا به عبارت ساده‌تر هزار دلار به ازای هر کیلوگرم بوده است. این نشان می‌دهد که متوسط قیمت صادراتی گران‌ترین اقلام صادراتی کشور در قیاس با متوسط قیمت کالاهای صادراتی بدون نفت خام کشور در نیمه نخست سال جاری، 2450 برابر گران‌تر بوده‌اند. از دیگر سو، بر اساس آمارهای گمرک، 30 گروه کالایی صادراتی با بیشترین متوسط قیمت صادراتی طی نیمه نخست سال 1397، به تنهایی حدود 0.8 درصد از ارزش مجموع صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌اند. به عبارتی، بخش عمده کالاهای صادراتی ایران را کالاهایی پوشش می‌دهند که متوسط قیمت نسبتاً پایین‌تری دارند. این اما در حالی است که میزان ارزش دلاری این 30 گروه کالایی در قیاس با وزن صادراتی آنها قابل توجه است.

بر اساس فهرست 50 مقصد عمده صادراتی ایران که باز هم توسط گمرک کشور تنظیم شده است، صادرات 30 کالای عمده صادراتی ایران از لحاظ متوسط قیمت در شش ماه نخست سال، (حدود 169 تن به ارزش حدود 185 میلیون دلار) با ارزش صادرات ایران به کشورهایی مانند ژاپن، ایتالیا، کویت و حتی آلمان قابل رقابت است. در نیمه نخست سال جاری، ایران حدود 187 میلیون دلار کالا به ژاپن صادر کرده و این در حالی است که وزن اقلام صادراتی به این کشور، حدود 346 هزار تن بوده است. به عبارت دیگر نسبت ارزش به وزن در صادرات گران‌ترین اقلام صادراتی کشور در نیمه نخست سال جاری، حدود 2 هزار برابر بیش از نسبت ارزش به وزن در صادرات ایران به ژاپن بوده است. این در حالی است که در روندی مشابه، صادرات ایران در مدت مورد اشاره به ایتالیا حدود 187 میلیون دلار در قالب 373 هزار تن، صادرات به کویت در حدود 141 میلیون دلار در قالب 1.8 میلیون تن و صادرات به آلمان در حدود 138 میلیون دلار در قالب 61 هزار تن بوده است. از دیگر سو، کشورهایی نظیر امارات متحده عربی، عراق و آلمان، مقصد صادراتی بسیاری از کالاهای گران بهای ایران طی شش ماهه نخست سال جاری بوده‌اند.

از دیگر سو، در شش ماهه نخست سال 1397، حدود 56.6 میلیون تن کالا به ارزش 23.1 میلیارد دلار از ایران به سایر کشورها صادر شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، حدود 13 درصد از نظر ارزش صادرات رشد و حدود 3 درصد از نظر وزن صادرات کاهش داشته است. در این میان، سه کشور چین، عراق و امارات متحده عربی‌ترین مقاصد عمده صادراتی ایران در نیمه نخست سال جاری بوده‌اند و 57 درصد از ارزش صادرات ایران طی این مدت را به خود اختصاص داده‌اند. سهم نسبتاً بالای این سه بازار، گویای عدم تنوع بازارهای صادراتی ایران است. این در حالی است که بر اساس آمارهای گمرک کشور، 50 مقصد عمده صادراتی ایران در این مدت، سهمی حدود 97.5 درصد از ارزش صادرات ایران را به خود اختصاص داده‌اند و حدود 22.5 میلیارد دلار از مجموع 23.1 میلیارد دلار صادرات غیر نفتی ایران را تشکیل می‌دهند. صادرات غیر نفتی ایران به این 50 مقصد البته در قیاس با مدت مشابه در سال گذشته، حدود 12.7 درصد از نظر ارزش رشد و حدود 2.7 درصد از نظر وزنی افت داشته است.

از دیگر سو، از میان 50 مقصد عمده صادراتی ایران در شش ماهه نخست سال 1397، ارزش صادرات ایران به 16 مقصد با کاهش مواجه شده است. بیشترین کاهش ارزش صادرات متعلق به تاجیکستان با کاهش 74 درصدی و پس از آن کره جنوبی با کاهش 10 درصدی است. صادرات ایران به کشور ترکیه به عنوان هفتمین مقصد مهم صادراتی ایران در شش ماهه نخست سال جاری هم با کاهش 60 درصدی مواجه شده است. ارزش صادرات ایران به چین به اولین مقصد صادراتی کشور، در شش ماهه نخست سال جاری معادل 11.7 درصد رشد داشته است. با توجه به کاهش وزنی 15.5 درصدی صادرات ایران به چین می‌توان گفت در نیمه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، کالاهای صادراتی ایران به چین بطور متوسط با قیمت بالاتری صادر شده‌اند. علاوه بر این، ارزش صادرات ایران به کشورهای همسایه به جز ترکیه در نیمه نخست سال نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافته است.

 بر اساس آمارهای گمرک از فهرست 30 کالای عمده صادراتی که بیشترین متوسط قیمت صادراتی را در شش ماهه نخست سال جاری داشته‌اند، گران‌ترین کالای صادراتی ایران در این مدت، «صنایع دستی» با ارزش صادراتی حدود 34.4 میلیون دلار به ازای هر تن بوده است. صادرات این گروه کالایی در مدت زمان مورد اشاره، تنها حدود 90 کیلوگرم بوده و این در حالی است که میزان ارزآوری آن، کمی بیش از 3 میلیون دلار بوده است. مهم‌ترین مقصد صادراتی این گروه کالایی نیز امارات متحده عربی بوده است. پس از آن، «سایر فلزات گران بها حتی آبکاری شده یا روکش شده یا پوشش شده با فلزات گران بها» قرار دارد که با متوسط قیمت صادراتی 32.5 میلیون دلار به ازای هر تن صادر شده است. بر اساس این گزارش، بخشی از کالاهای گران قیمت صادراتی در مدت مورد اشاره، مربوط به اقلام کشاورزی از جمله «زعفران» است که به صورت فله صادر می‌شوند. بخشی از این کالاها نیز مربوط به مواد اولیه دارویی از جمله «کدئین فسفات» و نیز  «تجهیزات پزشکی» است. در بین اقلام صادراتی همچنین مواردی از داروهایی به چشم می‌خورد که تولید داخلی ندارند و به همین دلیل، منشأ تولید این کالاها مشخص نیست. با این همه، می‌توان حدس زد این اقلام، جزو کالاهای وارداتی مشمول ارز دولتی قرار داشته باشند. «اسانس روغنی از گل محمدی»، «خاویار»، «پرندگان زینتی شامل قناری، مرغ عشق و فنچ»، «نوسکاپین هیدروکلراید»، «زعفران خرد نشده و ساییده نشده» و «اشیاء دست ساز از استخوان و صدف با نقاشی» از دیگر موارد مورد اشاره در این فهرست 30 موردی هستند.

منبع : اقتصاد گردان